Mua bán qua mạng – hay còn được gọi văn hoa là “thương mại điện tử” –
là một phương thức kinh doanh đang phát triển và đang được Nhà nước khuyến
khích. Những lợi ích của việc mua bán qua mạng được nói đến rất nhiều, nhưng
những vụ việc lừa đảo cũng không ít khiến nhiều người hoang mang. Bài viết này
liệt kê ra một số dạng lừa đảo để người đọc hiểu rõ hơn về tình trạng mua bán
qua mạng hiện nay.
Người bán lừa
Đương nhiên là đối tượng lừa đảo được quan tâm nhất chính là
người bán. Hai điều người mua băn khoăn nhất trước khi quyết định mua hàng qua
mạng là:
- Cửa hàng này có thật
không? Mình chuyển tiền mua hàng có bị mất tiền không?
- Hàng hóa có chất lượng,
mẫu mã đúng như thể hiện trên mạng không? Nếu không thì có trả lại được
chăng?
Trên thực tế, đúng là 2 điều lo ngại này là có cơ sở. Một số
trang web giả mạo chào bán hàng hiệu (thường là hàng thời trang, mỹ phẩm) với
giá khuyến mãi rất tốt để thu hút sự chú ý của khách hàng. Khi khách đồng ý mua
và chuyển tiền vào tài khoản rồi thì họ chuyển hàng nhái, hàng giả, hàng kém
chất lượng hoặc thậm chí lấy tiền mà không gởi hàng cho khách.
Tuy nhiên, cần chú ý các trường hợp:
- Người bán không lừa người mua, nhưng một kẻ gian lập
giả một trang web mua bán hàng giống hệt như trang web thật của người bán.
Người mua vô ý sẽ tưởng đó là thật và chuyển tiền vào tài khoản được đưa lên
trên trang web giả. Kết quả là mất tiền.
- Đối với một số mặt hàng thời trang, ảnh được đưa lên
mạng với người mẫu rất đẹp nên được ưa thích. Khi người mua đặt hàng và nhận
hàng rồi, mặc vào thì thấy không đẹp được như vậy (hoặc có khi quá xấu) nên
than phiền rằng bị lừa. Thực tế những trường hợp này người bán không lừa, chỉ
tại… thân hình người mua không được như người mẫu!
Một mẫu chào hàng thời
trang trên Facebook.
Người mua lừa
Làm sao người mua lừa được nhỉ? Được chứ, đó là trường hợp
mua hàng mà… không trả tiền. Ta hãy xem thí dụ này nhé:
Thông thường, việc mua bán qua mạng được tiến hành khi bên
mua đã chuyển tiền vào tài khoản bên bán, bên bán kiểm tra tài khoản thấy đã
nhận được tiền thì mới gởi hàng. Việc này đội khi mất vài ba ngày nếu ngân hàng
mở tài khoản của 2 bên là khác nhau, đặc biệt là nếu việc chuyển tiền diễn ra
chiều thứ Sáu, vì chắc chắn 2 ngày kế tiếp (thứ Bảy và Chủ Nhật) ngân hàng sẽ
nghỉ làm việc.
Để việc giao dịch được nhanh chóng, tạo uy tín cao, nhiều
trường hợp bên bán chấp nhận nhìn thấy được bản photo giấy chuyển tiền là đồng
ý gởi hàng ngay thay vì kiểm tra tiền đến trong tài khoản. Lợi dụng điều này,
bên mua sẽ giả vờ là mình cần hàng rất gấp và chuyển tiền ngay để được nhận
hàng sớm. Bên mua giả vờ chọn ngày chuyển tiền là thứ Sáu, và lấy một giấy
chuyển tiền khác, dùng Photoshop chỉnh sửa nội dung giống với đơn đặt hàng rồi
gởi mail cho bên bán. Khi nhìn thấy bản sao (giả) này, bên bán sẽ gởi hàng cho
bên mua. Dĩ nhiên là tiền sẽ… không bao giờ tới, và khi ấy nếu bên bán liên lạc
điện thoại với bên mua sẽ không có tín hiệu trả lời.
Người không bán,
không mua cũng lừa
Có những kẻ xấu, không phải bên bán hay bên mua, nhưng
thường xuyên theo dõi các trang web bán hàng. Chúng đọc những thông tin của
khách hàng trao đổi trên đó và nghĩ cách để lừa. Một trường hợp cụ thể là vụ án
Nguyễn Đức Anh bị PC45 Hà Nội bắt ngày 31/3 vừa qua (LĐĐN đã có bài viết về vụ
án này). Xin được nhắc lại tình huống lừa của hung thủ như sau:
Một trường hợp dở khóc dở cười là chị D. Trên trang Facebook của Trịnh
Thu Huyền, chị D, thích một mặt hàng túi xách giá 40 triệu đồng và tag nick
chồng của mình vào để anh ấy xem (Tag là động tác dán tên của một người khác
vào chủ đề mình đang bàn luận để người ấy nhận biết thông tin). Đức Anh đọc
thông tin ấy và biết nick của chồng chị D, anh ta liền tạo ngay một Facebook
giả mạo chị D. và chat với chồng chị. Anh ta nói rằng cần chuyển 10 triệu vào
tài khoản (do anh ta cung cấp) để đặt cọc mua chiếc túi xách. Tưởng là vợ mình
thật, chồng chị D. chuyển tiền. Đến chiều tối khi hai vợ chồng về nhà gặp nhau
nói chuyện thì mới biết là bị lừa.
Lừa đảo nhiều quá, có
nên mua bán qua mạng không?
Khi đọc những thông tin lừa đảo khi mua bán qua mạng, nhiều
người sẽ đặt câu hỏi như vậy.
Câu trả lời là: Vẫn nên mua bán qua mạng. Những ưu việt của
phương thức mua bán này cho cả bên bán và bên mua đều đã được nêu rõ. Bên bán
không cần phải có mặt bằng tốn kém nên giảm được chi phí, việc quảng bá sản
phẩm qua mạng được rộng khắp hơn so với cửa hàng truyền thống. Bên mua không
cần phải đi đến nơi bán hàng, lại mua được giá rẻ hơn nhờ các chi phí của bên
bán giảm đi. Ở quy mô quốc gia, Thủ tướng chính phủ đã ký Quyết định số
689/QĐ-TTg ngày 11/5/2014 về Phê duyệt Chương trình phát triển thương mại điện
tử quốc gia giai đoạn 2014 – 2020.
Những tình huống lừa đảo nêu trên chỉ nhằm để chúng ta thấy
rõ hơn những bất trắc khi mua bán qua mạng và có cách ứng xử phù hợp.
Lựa chọn trang web
bán hàng qua mạng như thế nào?
Có thể thấy đa số các trang bán hàng qua mạng có hiện tượng
lừa đảo đều là trang Facebook. Điều này dễ hiểu, vì trang Facebook được tạo dễ
dàng và miễn phí (hoặc chi phí rất thấp), chính vì thế nên nhiều người có thể tạo
nên, trong đó có người tốt, người xấu, kẻ kinh doanh chuyên nghiệp, kẻ kinh
doanh nghiệp dư. Số người sử dụng Facebook tại Việt Nam đã lên đến trên 25
triệu, đây là kênh tiếp cận khách hàng quá phong phú, nên cũng có vô số trang
Facebook bán hàng được tạo nên. Số lượng nhiều như vậy nên những trang xấu hoặc
chưa tốt không hề ít. Nếu mua qua trang Facebook thì nên chọn những người quen
biết, tin cậy để bảo đảm an toàn.
Đối với các trang web thương mại điện tử lớn thì xác suất an
toàn khá cao, vì các trang này được đầu tư công phu, tốn kém, các chủ trang sẽ
cố gắng phục vụ tốt để bảo vệ uy tín của mình. Còn nếu bạn vẫn còn lo ngại nữa
thì trên những trang này bạn hãy chọn phương thức thanh toán là COD (Cost On
Delivery): thanh toán khi giao hàng. Khi
ấy, chỉ khi nhìn tận mắt, sờ tận tay hàng hóa thì bạn mới trả tiền, không sợ bị
lừa phải không bạn? Những trang thương mại điện tử lớn đáp ứng yêu cầu này là
lazada.vn, tiki.vn…
Tiki.vn là một trang
thương mại điện tử có uy tín, có sự hợp tác đầu tư của tập đoàn Sumitomo (Nhật
Bản)
Phạm Hoài Nhân
LĐĐN - 20/04/2015
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét