Gần đây, dư luận trên mạng xã hội Facebook bày tỏ sự không đồng tình
với phát biểu của bà tiến sĩ văn học Đoàn Hương. Rất nhiều lời lẽ mang tính
miệt thị, mỉa mai hoặc phê phán nặng lời khi họ cho rằng bà đã nói “Chỉ những
kẻ vô công rồi nghề mới chơi Facebook!”. Sự việc này là như thế nào?
Phát biểu của TS văn
học Đoàn Hương
Tiến sĩ văn học Đoàn Hương là khách mời trong chương trình
Cà phê sáng với VTV3 ngày 23/9, tại đây bà đã chia sẻ những suy nghĩ, quan điểm
về chủ đề “vạ miệng” cũng như văn hóa ứng xử trên mạng xã hội Facebook. Có vẻ
như phần lớn những phê phán về câu nói của bà đều dựa vào đoạn trích dẫn từ một
nguồn khác chứ không trực tiếp xem clip chương trình để thấy rõ ngữ cảnh của
câu nói, và lại càng không biết gì về bà Đoàn Hương (với những câu nhận xét
kiểu như “Bà này là ai mà…”). Vì vậy xin được tóm tắt một chút nội dung cuộc
trao đổi.
TS Đoàn Hương trong
chương trình Café Sáng với VTV3
Bà Đoàn Hương nêu hiện trạng là nhiều câu nói bị cắt cúp rồi
đưa lên mạng, khiến người đọc hiểu sai về hoàn cảnh phát sinh câu nói ấy và làm
cho người nói bị “vạ miệng”. Bà cho rằng ở Việt Nam chưa có văn hóa Facebook và
văn hóa mạng. Các trường phổ thông ở Việt Nam cũng chưa dạy học sinh điều ấy,
bởi vậy, không ít người coi Facebook là một nơi để giấu mặt, “ném đá” vào người
khác và làm tổn thương bất kỳ ai.
Đến đây, người dẫn chương trình nêu lên ý kiến rằng một
nguyên nhân của tình trạng “ném đá” là bởi người dùng có quá nhiều thời gian
rãnh rỗi. Bà Đoàn Hương đồng ý và tiếp lời rằng: “Theo tổng kết thì 50% trên
Facebook là vô công rồi nghề”. Những người bận rộn sẽ không có thời gian vào
Facebook để “thích cái này, thích cái kia”. Tuy nhiên, ngoài sự rảnh rỗi,
nguyên nhân của việc “vạ miệng” trên Facebook còn xuất phát từ văn hóa ứng xử
của người dùng. Bà cho rằng trong tương lai sẽ có luật để xử lý những hành vi
xúc phạm, vu vạ người khác hay ứng xử không văn hóa trên Facebook và mạng.
Câu “50% trên Facebook là vô công rồi nghề” được tách ra
riêng, rồi thậm chí bị cắt cúp thành “những người chơi Facebook là vô công rồi
nghề”, đã tạo nên cơn bão dư luận (những người chơi Facebook) lên án bà tiến
sĩ!
Khách quan nhận xét, tiến sĩ Đoàn Hương có 2 sơ suất trong
bài nói chuyện này. Thứ nhất, con số “50% người chơi Facebook là người vô công
rồi nghề” mà bà nêu ra là không có cơ sở. Cho tới giờ chưa thấy có công trình
thống kê nào, cả ở Việt Nam lẫn thế giới cho ra con số đó cả, có lẽ bà phát
biểu chỉ theo cảm tính mà thôi. Thứ hai là cách diễn đạt của bà dễ gây bức xúc
cho những người đang chơi Facebook vì có cảm giác bị vơ vào cái “50% vô công
rồi nghề” đó! Vô hình chung, trong buổi nói chuyện, bà muốn xây dựng văn hóa sử
dụng và văn hóa quản lý Facebook để tránh nạn “vạ miệng” xảy ra, thì chính bà
là một nạn nhân của tình trạng “vạ miệng” ấy!
Về phía người dùng Facebook, phản ứng quá nhạy với thông tin
được đưa ra chưa đầy đủ nên có những phê phán hơi quá đà, lại rơi vào vòng xoáy
của dư luận thường xuyên “ném đá”, gây tổn thương cho người khác – đúng như
hiện trạng mà nội dung buổi trao đổi này đề cập tới.
Giáo sư Ngô Bảo Châu
cũng không thoát
Cách đây ít lâu, giáo sư Ngô Bảo Châu trả lời phỏng vấn báo
chí về vấn đề học chữ Hán trong trường phổ thông, phóng viên VnExpress đã -
không hiểu ý hay cố tình tạo sốc để câu view – nên đưa tin lên mạng đã làm sai
lệch hoàn toàn ý của ông. Cộng đồng mạng lại nhanh nhẩu chộp lấy câu nói ấy
trong bài báo, tách ra thành nội dung riêng và phê phán giáo sư không tiếc lời!
Quá bức xúc, giáo sư Ngô Bảo Châu đã đăng lên Facebook ý
kiến chính thức của mình. Ông cũng đề nghị VnExpress rút ngay bài báo đó xuống
và tuyên bố từ giờ trở về sau không bao giờ trả lời phỏng vấn của phóng viên
VnExpress nữa.
Sau phản ứng của giáo sư Châu, VnExpress đã rút bài, báo Lao
Động đã sửa tít, và ông đã bày tỏ sự thông cảm qua trang Facebook của mình. Vụ
việc như vậy là ổn, tuy nhiên một câu hỏi đặt ra là: nếu nhân vật bị “vạ miệng”
không phải là người mà sự phản ứng “có trọng lượng” như giáo sư Ngô Bảo Châu
thì sự việc sẽ đi đến đâu?
Báo chí loan tin
phiến diện, không chính xác
Một sự kiện mới xảy ra là vụ truy sát làm chết và bị thương
một số người ở chùa Bửu Quang, Thủ Đức. Những bản tin ban đầu của báo chí nêu
là: Sư thầy (hay Nhà sư) tu ở chùa Bửu Quang giết người, hoặc chụp ảnh hung thủ
(rất hung tợn) với ghi chú “Kẻ ác tâm mang áo cà sa”…
Những thông tin và từ ngữ mang tính chất “câu view” ấy gây
phẫn nộ dư luận và tạo nên các lời bình luận có phần độc ác trên Facebook đối
với Phật giáo nói chung và chư tăng ni chùa Bửu Quang nói riêng. Trên thực tế,
nhà báo có lẽ vì thiếu thông tin và cả sự hiểu biết về Phật giáo nên đã đưa tin
không đúng sự thật. Hung thủ sinh năm 1995, chỉ mới được gia đình cho đi tu tập
ở chùa vài tháng cho nên không thể là nhà sư hay sư thầy. Dùng chữ “áo cà sa” lại
càng là sai lầm khủng khiếp vì cà sa là trang phục chỉ dành cho các bậc trưởng
thượng tu hành mà thôi.
Với sự bùng nổ thông tin như hiện nay, thông qua mạng xã hội
và các trang mạng khác, người dùng hoàn toàn có thể tham gia ý kiến của mình
vào nhiều sự kiện khác nhau, và chính những ý kiến ấy sẽ tác động đến dòng
truyền thông chung. Trong tình hình ấy, việc xây dựng văn hóa ứng xử trên
Facebook nói riêng và Internet nói chung như chương trình Cà phê Sáng với VTV3
đã nêu là cần thiết, tiếc rằng chương trình chưa đạt được mục đích như mong
muốn.
Phạm Hoài Nhân
LĐĐN - 10/10/2016
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét