Airbnb bị cáo buộc trốn thuế ở Pháp, ở Việt Nam thì sao?

Ứng dụng chia sẻ nơi ở Airbnb vừa bị cáo buộc trốn thuế ở Pháp khi số tiền thuế mà dịch vụ này nộp cho nước Pháp cả năm 2016 chỉ là 92.944 euro (khoảng 2,4 tỷ đồng), năm 2015 số tiền này còn ít hơn nữa: chỉ 69.168 euro (khoảng hơn 1,5 tỷ đồng). Airbnb là gì và vụ cáo buộc trốn thuế này có tầm quan trọng đến mức nào?

Airbnb là gì?

Một mẫu quảng cáo Airbnb

Airbnb là một dịch vụ theo mô hình kinh tế chia sẻ, tương tự như dịch vụ Uber. Airbnb là viết tắt của Airbed and Breakfast (đệm ngủ và bữa ăn sáng). Airbnb ra đời năm 2008, trước cả Uber (2009), nhưng đối với người Việt thì Uber quen thuộc hơn. Vì vậy xin mượn mô hình Uber taxi để giải thích về Airbnb.

Tình huống dẫn đến sự ra đời Uber là: có một số người cần di chuyển bằng xe ô tô đi đâu đó mà không có xe (thường thì họ sẽ phải gọi taxi), lại có một số người khác có xe ô tô riêng nhưng tương đối nhàn rỗi, không sử dụng hết công suất. Sẽ thật là hợp lý nếu người cần đi xe được đi nhờ xe của người sở hữu xe, trả một chi phí vừa phải (rẻ hơn taxi bình thường). Uber không phải là một hãng xe, họ chẳng sở hữu chiếc taxi nào hết. Đó chỉ là một ứng dụng trên smartphone, có tác dụng làm cầu nối giữa bên cung (người sở hữu xe) và bên cầu (người cần đi xe). Người sở hữu xe muốn tham gia dịch vụ Uber sẽ đăng ký vào ứng dụng này với những thông tin đầy đủ về nhân thân và đặc điểm phương tiện. Người muốn đi xe chỉ cần cài đặt ứng dụng Uber vào smartphone của mình. Khi cần đi thì dùng bản đồ trên ứng dụng Uber để đăng ký hành trình. Hệ thống của Uber sẽ tự động kết nối với một chủ xe. Uber sẽ được hưởng tỷ lệ phần trăm trên chi phí vận chuyển này.

Bây giờ hãy hình dung lại bức tranh trên, nhưng thay xe bằng phòng trọ.

Có một số người đến nơi xa và cần chỗ ngủ lại (thường thì họ sẽ thuê khách sạn hoặc phòng trọ), lại có một số người khác có nhà ở nơi đó và có phòng trống, không sử dụng hết công suất. Sẽ thật là hợp lý nếu người cần thuê phòng được ngủ nhờ nhà của người sở hữu nhà, trả một chi phí vừa phải (rẻ hơn khách sạn bình thường, hoặc có được chỗ ngủ khi khách sạn đã hết phòng).

Giống như Uber đối với taxi, Airbnb là một ứng dụng tương tự đối với phòng trọ. Airbnb không phải là chủ sở hữu căn hộ hay khách sạn mà họ chỉ là công cụ trung gian giúp người cần thuê phòng và người có phòng cho thuê gặp nhau. Người chủ căn hộ phải đăng ký thông tin về mình và căn hộ với Airbnb, ngoài ra người thuê xong có thể đăng nhận xét vào nơi đó để những người đến sau có cơ sở chọn lựa. Airbnb sẽ được hưởng tỷ lệ phần trăm trên chi phí thuê chỗ ở này.

Uber hiện có mặt tại hơn 100 thành phố của 36 quốc gia trên thế giới. Airbnb thông dụng hơn nhiều, khi có mặt tại hơn 65.000 thành phố và hơn 190 quốc gia. Tuy vậy, Uber đã có mặt chính thức tại Việt Nam 3 năm qua, còn Airbnb thì chưa.

Vụ việc Airbnb bị cáo buộc trốn thuế ở Pháp

Airbnb được thành lập tháng 8/2008 tại San Francisco, California, Mỹ. Airbnb đã được đầu tư hơn 2.39 tỷ USD và trở thành một trong những dự án được đầu tư nhiều nhất từ trước đến nay. Hiện nay hoạt động mạnh nhất của họ là tại Mỹ, kế tiếp là Pháp. Thế nhưng tiền thuế mà Airbnb đã nộp cho nước Pháp năm 2016 chỉ là chỉ là 92.944 euro (khoảng 2,4 tỷ đồng), năm 2015 số tiền này còn ít hơn nữa: chỉ 69.168 euro (khoảng hơn 1,5 tỷ đồng). Điều này khiến bộ trưởng kinh tế Pháp Bruno Le Maire tuyên bố là “không thể chấp nhận được”. Theo ông, số tiền thuế mà Airbnb đóng cho chính quyền Paris chỉ tương đương với mức đóng của một doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Pháp.

Ông Bruno Le Maire tuyên bố với Quốc hội Pháp rằng sẽ phối hợp với Đức đưa ra hướng giải quyết, và sẽ được công bố vào giữa tháng 9 tới. Các biện pháp này có thể khiến công ty Airbnb gặp rắc rối trên toàn châu Âu.

Điều này khiến ta liên tưởng tới dịch vụ tương tự là Uber. Dịch vụ Uber mặc dù đem lại nhiều lợi ích cho xã hội nhưng cũng gặp rất nhiều phản ứng chống lại, trong đó 2 vấn đề lớn nhất là việc đóng thuế và cạnh tranh không lành mạnh. Những rắc rối này xảy ra trên toàn thế giới và ngay tại Việt Nam, cho đến giờ vẫn còn nhiều tranh cãi. Vậy liệu rằng Airbnb có gây nên rắc rối tương tự tại Việt Nam không?

Airbnb đã có mặt tại Việt Nam

Như nêu trên, Airbnb chưa có văn phòng hay chi nhánh chính thức tại Việt Nam như Uber, nhưng hoạt động thì có! Theo thông tin trên chính trang web của Airbnb thì hiện nay họ có hàng ngàn chỗ ở cho thuê tại Việt Nam trên hệ thống của mình. Các chỗ ở này có mặt tại rất nhiều thành phố, kể cả thành phố Biên Hòa, như màn hình sau đây cho thấy:

Hiện nay giao diện Airbnb tại Việt Nam chưa có tiếng Việt, tuy nhiên đơn vị tiền tệ thanh toán đã có đồng Việt Nam. Khách thuê phòng đã có thể chọn chỗ qua Airbnb. Nếu nhà bạn có phòng trống thì bạn có thể đăng ký làm chủ nhà (gọi là host) với Airbnb. Việc thanh toán tiền được thực hiện thông qua một hệ thống thanh toán gọi là Payoneer.

Có thể thấy rằng với phương thức giao dịch như hiện giờ thì người cho thuê nhà cũng như đơn vị làm dịch vụ trung gian là Airbnb đều có thu kinh doanh mà không có đóng thuế. Với sự hữu ích và tiện lợi của mô hình này, chắc chắn Airbnb sẽ phát triển mạnh tại Việt Nam như Uber đã và đang phát triển. Khi ấy, bên cạnh việc quản lý để thu thuế sẽ còn có vấn đề cạnh tranh với các khách sạn truyền thống (như Uber với taxi truyền thống). Việc Airbnb chưa có văn phòng chính thức tại Việt Nam như hiện nay sẽ là lỗ hổng lớn trong việc quản lý, khi xảy ra tranh chấp, kiện tụng, các cơ quan chức năng sẽ không biết phải làm việc với ai.

Các vấn đề xảy ra với Airbnb tại Pháp và châu Âu, cũng như các vấn đề xảy ra với Uber tại Việt Nam trong thời gian qua hy vọng sẽ là những bài học kinh nghiệm cho các nhà quản lý Việt Nam để kiểm soát hoạt động của Airbnb tại Việt Nam trong thời gian tới.

Phạm Hoài Nhân

LĐĐN - 14/08/2017