Facebook tạo nên tội phạm?

Rất nhiều người trong chúng ta sử dụng Facebook. Đương nhiên dùng Facebook không phải là một hành vi phạm pháp. Thế nhưng ngày càng có nhiều vụ án liên quan đến Facebook. Chuyện gì đang xảy ravậy?

Facebook là một công cụ của tội phạm

Vụ việc đang xảy ra và gây xôn xao dư luận là vụ án về nhóm tự xưng là tập đoàn Thánh Bóc. Tóm tắt sự việc như sau:

Cách đây vài tháng, trên Facebook xuất hiện một số tài khoản như “Thánh Cô Cô Bóc”, “Tuyết Anh Trần”, “Minh Minh Phan”  gọi chung là “tập đoàn Thánh Bóc”, chuyên bóc trần những sự thật xấu xa của một số nhân vật nổi tiếng, đa số là trong giới showbiz.

Những nhân vật bị Thánh Cô Cô Bóc chĩa mũi dùi nói xấu là Hồ Ngọc Hà, Đàm Vĩnh Hưng, Khắc Tiệp, Ngọc Trinh… Khó có thể biết những thông tin mà trang này đưa ra chính xác tới mức nào, nhưng với những dữ kiện, hình ảnh đưa ra khá khớp với điều mà công chúng từng biết đã tạo nên một sự tin tưởng nhất định cho người xem.

Dễ hiểu vì sao trang này được nhiều người thích và đọc. Một phần vì người ta quan tâm đến những nhân vật nổi tiếng, người của công chúng, phần khác là do tâm lý (vâng, một tâm lý rất xấu của người Việt) thích biết những chuyện không hay của người khác. Càng nhiều người thích thì độ lan tỏa của những thông tin này càng mạnh. Thậm chí, nhiều báo mạng còn xem thông tin của Thánh Cô là thông tin chuẩn, tải về trang web báo mình rồi đặt title kèm theo dấu chấm hỏi, xem như có bài viết mới.

Hậu quả là những nhân vật bị nhắc đến chịu ảnh hưởng tinh thần nghiêm trọng, và còn ảnh hưởng đến vật chất nữa, như bị hủy hợp đồng quảng cáo vì đối tác không tin cậy.

Ngày 12/6, lực lượng công an đã bắt giữ Trần thị Hương Giang, người được xác định là chủ tài khoản Tuyết Anh Trần. Ngay sau thời điểm đó, tài khoản này vẫn hoạt động bình thường, tiếp tục tung thông tin xấu cho các nạn nhân của mình và chủ tài khoản xác định rằng mình đang ở… bên Mỹ. Chiều 18/6, cơ quan cảnh sát điều tra đã thực hiện lệnh bắt khẩn cấp thêm đối tượng Nguyễn Thị Lan Phương, quê Điện Biên, thường trú tại Hà Nội, người được xác định là chủ tài khoản Minh Minh Phan. Ngay ngày hôm sau, trên trang Facebook của “Thánh cô” Tuyết Anh Trần đăng thông tin là sẽ chính thức ngưng hoạt động một ngày sau đó (20/6).

Thông báo ngưng hoạt động trên trang Tuyết Anh Trần

Hiện nay, các đối tượng Trần thị Hương Giang, Nguyễn thị Lan Phương vẫn đang bị công an tạm giữ và vụ án vẫn đang được tiếp tục điều tra. Các đối tượng này bị điều tra về tội “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ, quyền tự do báo chí, tự do hội họp, đã xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của các tổ chức và cá nhân” theo điều 258, Bộ Luật hình sự.

Ngoài vụ án này, trước đây đã có khá nhiều vụ do vô tình hay cố ý đưa thông tin sai sự thật lên Facebook gây hoang mang dư luận, như vụ tung tin về dịch bệnh Eboka, về rắn lục đuôi đỏ… Các đối tượng đều đã bị công an bắt và xử lý. Những trường hợp ấy bị xử phạt theo Điều 122 Bộ luật hình sự quy định về người tung tin đồn thất thiệt và tin đồn đó có tính chất vu khống, và Điều 226 Bộ luật hình sự về “Tội đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin trên mạng máy tính, mạng viễn thông, mạng Internet”.

Trong tất cả các trường hợp nêu trên, các tội phạm đã sử dụng Facebook như một công cụ gây án của mình.

Facebook là một nguyên nhân gây nên tội

Tòa án Nhân dân tỉnh Gia Lai vừa tuyên phạt sơ thẩm bị cáo Phạm Đức Hùng (SN 1990, xã Đak Yă, huyện Mang Yang) 7 năm tù về tội “Giết người”.

Theo cáo trạng, khoảng 21 giờ 30 phút ngày 26/12/2014, Hùng tải ảnh của mình lên Facebook. Đến khoảng 22 giờ cùng ngày, Nguyễn Văn Nam (SN 1994, trú thị trấn Kon Dơng, huyện Mang Yang) cũng vào Facebook, thấy ảnh của Hùng nên đã bình luận với nội dung: “Nhìn mặt của mày vừa láo, vừa đểu”. Từ lời bình luận này, hai bên xảy ra mâu thuẫn, và nhắn tin thách thức “xử” nhau qua Facebook Messenger. Kết quả là Nam chết, Hùng vào tù.

Ngày 16/12/2014, công an TP.Mỹ Tho phối hợp bắt khẩn cấp Bùi Nguyễn Tân Tín (19 tuổi) và Từ Tuấn Bảo (20 tuổi, cùng ngụ xã Mỹ Phong, TP.Mỹ Tho), hai nghi phạm xông vào tận nhà để giết người vào chiều 15/12/2014, nạn nhân là Võ Thái Nguyên Phong (16 tuổi, ngụ phường 4, Mỹ Tho). Tại cơ quan công an, Tín khai nguyên nhân gây ra án mạng là do có mâu thuẫn và chửi nhau với nạn nhân trên Facebook!

Gần đây nhất, chiều 2/4/2015, công an quận Hải Châu (TP.Đà Nẵng) đã tống đạt quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can, thực hiện lệnh bắt tạm giam 4 tháng đối với 3 thanh thiếu niên về hành vi giết người chỉ vì tranh cãi nhỏ nhặt trên facebook.

Trong những trường hợp này, Facebook không hề là công cụ gây nên tội nhưng là nguyên nhân gián tiếp, là môi trường tạo sự khởi đầu cho tội phạm.

Facebook có tội?

Facebook không hề có lỗi trong những vụ án trên. Có chăng là Facebook đang có một lượng người dùng quá lớn, việc sử dụng Facebook đã lan tỏa và thấm sâu vào trong cuộc sống của nhiều người, nhiều giới, chính vì thế ảnh hưởng của Facebook đối với xã hội không hề nhỏ.

Nhiều người đã tận dụng ảnh hưởng này của Facebook  để phục vụ lợi ích của mình. Có những việc làm hoàn toàn hợp pháp, như quảng bá sản phẩm, tuyển dụng nhân sự, v.v.. nhưng cũng có những việc vi phạm pháp luật như hành vi xâm phạm lợi ích cá nhân của Thánh Cô Cô Bóc.

Với tính chất là một mạng xã hội, Facebook đã tạo nên một xã hội ảo. Trong mỗi xã hội, những thành viên sống trong ấy phải tuân theo những quy tắc ứng xử nhất định. Đối với những thành viên trẻ trong các vụ án nêu trên, việc hiểu biết và tuân thủ những quy tắc ứng xử trong xã hội thật cũng như xã hội ảo còn quá yếu kém, dẫn đến những bốc đồng không kềm chế được, tạo nên án mạng đáng tiếc.

Vì thế vấn đề ở đây không phải là kết tội Facebook, mà mỗi người đều cần phải thượng tôn pháp luật, dù rằng đối với xã hội thật hay đối với Facebook. Cũng tương tự như vậy, phải tuân thủ những quy tắc ứng xử của xã hội, dù đó là xã hội thật hay xã hội ảo.

Phạm Hoài Nhân

LĐĐN - 22/06/2015